Karta Graficzna: Karta rozszerzeń, umiejscawiana na płycie głównej poprzez gniazdo PCI lub AGP, która odpowiada w komputerze za obraz wyświetlany przez monitor.Karty graficzne różnią się między sobą szybkością pracy, wielkością pamięci RAM, wyświetlaną rozdzielczością obrazu, liczbą dostępnych kolorów oraz częstotliwością odświeżania obrazu.
Każda karta graficzna składa się z czterech podstawowych elementów: płytki drukowanej, głównego procesora, pamięci wideo i układu RAMDAC (który często jest zintegrowany z procesorem w jednej obudowie).
PROCESOR
Procesor na karcie graficznej wspomaga setki różnych funkcji, z trójwymiarowymi włącznie. Układy takie pomagają procesorowi komputera rysować linie, trójkąty, prostokąty, potrafią wygenerować obraz trójwymiarowy, pokryć go odpowiednią tzw. teksturą (powierzchnią), stworzyć efekt mgły itd. śrocesor karty graficznej komunikuje się z pamięcią wysyłając i pobierając z niej informacje o obrazie w tzw. paczkach, przy czym wielkość tych paczek zależy od procesora karty. śrocesory 64-bitowe wysyłają paczki 64-bitowe (8-bajtowe), za 128-bitowe paczki 16 bajtowe.To czy procesor jest 64-bitowy czy 128-bitowy, praktycznie nie powoduje dwukrotnej różnicy prędkości na korzyść układów 128-bitowych. śrzewaga zaczyna być widoczna przy pracy w wyższych rozdzielczościach.
UKŁAD RAMDAC
Układ RAMDAC pobiera dane o obrazie wygenerowanym przez procesor karty graficznej. Dane te są w postaci zbioru różnokolorowych punktów. Następnie RAMDAC zamienia je na sygnały analogowe i wysyła do monitora. Im szybszy RAMDAC, tym więcej potrafi wysłać informacji w ciągu sekundy co ma bezpośredni wpływ na częstotliwość odświeżania (jest to liczba pojedynczych obrazów, jakie wyświetla monitor w ciągu sekundy. Częstotliwość 60Hz oznacza, że w ciągu sekundy na ekranie monitora rysowanych jest 60 pełnych obrazów. Oko ludzkie przestaje odróżniać "skoki" między obrazami już przy szybkości ok. 25 obrazów na sekundę, więc częstotliwość 60 Hz wydawałaby się aż za duża. Jak się okazuje w praktyce, przy 60Hz prawie nie widać migotania obrazu, ale nasze oczy się męczą. Dlatego do pracy przy komputerze powinnimy ustawiać częstotliwość co najmniej 75Hz, zaś im więcej tym lepiej. Warto przy tym wiedzieć, że ustawienie częstotliwości większej niż 85Hz nie ma już wpływu na nasz wzrok.
Również czynnikiem wpływającym na prędkość karty graficznej jest typ magistrali, z jaką komunikuje się ona z komputerem.
PAMIĘĆ WIDEO
Każda karta graficzna ma własną pamięć RAM, w której przechowuje potrzebne informacje o obrazie. Obecnie wielkość tej pamięci to średnio 8 MB (jeszcze do niedawna przeciętna pamięć wynosiła 512 Kb), a coraz częściej 16 lub 32 Mb. W pamięci tej przechowywane są dane o każdym punkcie obrazu, a także tekstury (w postaci map bitowych) oraz dane o głębi (z pamięci jest w tym celu wydzielany tzw. bufor Z).
Frame Buffer
Pamięć obrazu pracuje w bardzo specyficznych warunkach. śodlega ona jednoczesnemu zapisywaniu (przez kontroler graficzny) i odczytywaniu (przez przetwornik RAM-DAC). Gdyby wszystko miało się odbywać w obrębie tego samego bloku pamięciowego, przetwornik musiałby czekać na ostateczne zakończenie procesu zapisu. Do momentu odczytania ostatniego piksela nie wolno byłoby z kolei, co zapisywać (wówczas oczekuje kontroler). Aby wymienione dwa procesy nie zakłócały się wzajemnie, wprowadzono podwójne buforowanie (Dual Buffering). Do dyspozycji kontrolera graficznego przekazuje się dwa jednakowe bufory pamięciowe. Jeśli jeden z nich wypełniany jest świeżą treścią (Back Buffer), drugi można oddać do dyspozycji RAM-DAC, by przekazał kompletną zawartość na ekran (Front Buffer). W ten sposób zawsze jakiś bufor jest pokazywany, a jakiś jest gotów do zapisu i wspomniane dwa procesy nie zakłócają się wzajemnie.
Moment przełączenia buforów musi wypadać w chwili, gdy generowany jest kolejny impuls synchronizujący w pionie, w przeciwnym razie obraz podzielony zostanie poziomą linią. Może się jednak zdarzyć, iż mimo nadejścia kolejnego impulsu VSYNC akcelerator nie zdążył z kompletnym wypełnieniem bufora.
Rozważmy prosty przykład. śracujemy w trybie 60 Hz i RAM-DAC generuje, co 1/60 sekundy impuls synchronizacji pionowej. Jeżeli czas obliczeń jednej sceny wyniesie tylko nieco dłużej niż 1/60 sekundy (na przykład 1/59 sekundy), to kontroler przegapi o ułamek sekundy moment przełączenia i musi czekać na nadejście następnego. W tym czasie procesor graficzny jest bezczynny. Do jednego z buforów nie może jeszcze zapisywać, (bo nie został do tej pory wyświetlony), a drugi bufor jest aktualnie pokazywany i też nie można go zamazywać. Rzeczywista częstotliwość odtwarzania obrazu wynosi w tym przypadku już tylko 30 fps (Frame per Second, obrazy/sekundę).
Rozwiązanie tego problemu możliwe jest jedynie poprzez wprowadzenie trzeciego bufora (Triple Buffering). śrzy podziale na 3 bufory odpada czas oczekiwania na impuls syn- chronizacyjny, bowiem kontroler zawsze dysponuje jakimś obszarem pamięci, do którego może zapisywać wyniki swoich obliczeń. Wadą tego rozwiązania jest zmienna częstotliwość odtwarzania [fps], bowiem nie ma już mechanizmu wyzwalającego w równych odstępach czasowych moment przełączania buforów. śołączenie zalet sztywnej synchronizacji ze stałą możliwością zapisu do jednego z buforów możliwe jest w układach implementujących bufory poczwórne {Quad Buffering).
Warto nadmienić, iż zapis do pamięci obrazu odbywać się może zarówno przy włączonej, jak i wyłączonej synchronizacji z impulsami VSYNC- Synchronizację wyłącza się zwykle w celach pomiarowych, np. uruchamiając programy typu Bench-Mark. Kontroler może wtedy zapisywać do bufora obrazu z narzucaną przez siebie prędkością i nie musi czekać na moment powrotu wiązki elektronów w cyklu odchylania pionowego. Osiągane w tych anormalnych okolicznościach wartości fps sięgają daleko powyżej 100 obrazów na sekundę. W warunkach rzeczywistych odtwarzana jest jakaś aplikacja, a nie program testujący. Kontroler graficzny musi, więc, wypełniwszy w całości bufor obrazu, poczekać na nadejście kolejnego impulsu synchronizacyjnego, (jeśli chce pokazać kompletny obraz). śrzy takich zależnościach częstotliwość powtarzania obrazu 3D nie leży nigdy powyżej częstotliwości odchylania pionowego, z którą pracuje monitor.
Bufor Z/W
śołożenie dowolnego punktu w przestrzeni 3D jest jednoznacznie zdefiniowane przez trójkę liczb {x, y, z), będących jego współrzędnymi. Z punktów takich składają się trójkąty elementarne, a z nich z kolei modelowane właściwe elementy scenerii. Oś Z przebiega w kierunku od płaszczyzny ekranu w głąb przestrzeni 3D. Wartość współrzędnej z rośnie w miarę oddalania się od obserwatora.
Mimo iż rzecz dotyczy przestrzeni 3D, cały proces przetwarzania ma miejsce w płaszczyźnie ekranu adresowanej parą współrzędnych płaskich (x, y).
Mogłoby się wydawać, że trzecia współrzędna, z, reprezentująca odległość punktu od ekranu, staje się zbędna. Tak jednak nie jest, bowiem skutkiem projekcji na ekran, trójwymiarowe elementy przedstawianej scenerii mogą się wzajemnie przesłaniać. Zjawisko przesłaniania się obiektów 3D sprowadza się do przesłaniania się trójkątów elementarnych, a w gruncie rzeczy -- do przesłaniania się pikseli. Analizę przesłaniania przeprowadza się właśnie na poziomie pojedynczych punktów obrazu. Na ekranie kreślone będą, więc tylko te punkty bryły, które są widoczne dla obserwatora. O tym, czy punkt jest widoczny czy nie, decyduje właśnie jego współrzędna z. W tym celu utworzony zostaje w pamięci karty graficznej tzw. bufor Z. Stanowi on tablicę Z [x,y] o rozmiarach ekranu (X*Y). Elementy tablicy Z są zwykle dwubajtowe. śrzed przystąpieniem do formowania nowego obrazu ustawiana jest wartość początkowa, dla każdego z [x, y] -- FFFFh.
W miarę budowania trójwymiarowej scenerii, rozpisanej na elementarne trójkąty, rozpatruje się współrzędne z dla każdego z aktualnie obliczanych punktów składowych i porównuje je z dotychczasową wartością zapamiętaną w buforze Z (Z-Buffering). śunkt o współrzędnych (x, y, z) zostaje uznany za widoczny, jeśli spełnia odpowiedni warunek.
Obliczone składowe RGB dla punktu uznanego za widoczny wędrują do bufora i umieszczane są pod adresem [xy\. Współrzędna z takiego nowego punktu użyje napotkaną w buforze Z wartość: Z[x,y]=z Tak zmodyfikowany element tablicy Z pozostaje niezmieniony do momentu rozważania punktu obiektu leżącego jeszcze bliżej obserwatora.
Mechanizm bezbłędnego określania wzajemnego przesłaniania się pikseli , teoretycznie jedynie przy założeniu nieskończenie wielkiej dokładności obliczeń pomiędzy blisko położonymi obiektami 3D (np. obraz wiszący na ścianie) może tych warunkach wymknąć się spod kontroli. Kluczową rolę odgrywa głębia przedstawianej sceny, z nią, bowiem związana jest dokładność mechaniz kontroli głębokości.
Im większy jest zakres widoczności obserwatora, tym większe są wymagania, co do dokładności pomiaru odległości na osi Z. Organizacja bufora Z daje do dyspozycji określoną ilość bitów. Bufor Z może pracować na liczbach 16-, 24- lub 32-bitowyc akceleratory powszechnego użytku zadowalają się zwykle organizacją 16-bitową nowszych generacji, szczególnie te, które zostały bogato wyposażone w pamięć w trybie 32-bitowym. Będący do dyspozycji rozmiar bufora Z można różnie wykorzystywać. Zwykle pracuje się w arytmetyce liczb stałoprzecinkowych. Obiekty położone blisko (o małej współrzędnej Z) mają przez to większą dokładność oceny głębokości. śrzejście na arytmetykę zmiennoprzecinkową gwarantuje j dokładność w całym zakresie widzenia, ale spowalnia proces obliczeniowy.
Nie bez znaczenia jest znowu wpływ skrótu perspektywicznego, skutkiem, czego wartości z w buforze nie jest liniowy. Obiekty znacznie oddalone od obserwatora coraz to bardziej zbliżone wartości współrzędnej z, przez co rośnie niebezpieczeństwo przekroczenia wartości minimalnej poniżej granicy dokładności. Jeśli zamiast współrzędnej z używać skorygowanej współrzędnej, w (która również wyraża odległość od obserwatora w innej skali), rozkład wartości w buforze (nazywanym teraz buforem W) staje się liniowy.
Z-Buffering (lub W-Buffering) obciąża bardzo mocno pamięć lokalną akceleratora szereg odwołań typu Read/Write-Modify. Odwołania tego typu są szczególnie, bowiem wymagają nieustannych przełączeń z zapisu na odczyt i odwrotnie. Ni pamięci dynamiczne osiągają swoje maksymalne parametry jedynie w trakcie szeregu następujących po sobie cykli dostępu tego samego rodzaju.
Warto wspomnieć w tym miejscu o istnieniu ciekawego algorytmu, umożliwia ominięcie całego procesu porównywania współrzędnych z, a w dodatku niewymagającego odwołań do pamięci. Mowa tu o sortowaniu trójkątów (Z-Sort). śrzed przy do przetwarzania wszystkie trójkąty elementarne ustawiane są w szereg (odzwierciedlający wzajemne przesłanianie). Gdy lista jest gotowa, procesor przystępuje do przetwarzania w kolejności "od tyłu do przodu". Jeżeli przetwarzany będzie każdy trójkąt, obiekty przesłonięte zostaną w naturalny sposób zamazane przez obiekty leżące bliżej. W ten sposób omija się zagadnienie niedokładności oceny odległości na osi Z. Bez względu na to, jak blisko od siebie spoczywają dwa trójkąty, zawsze jeden z nich można uznać za bliższy (na podstawie pozycji w kolejce).
Pamięć tekstur
Jednym z czynników silnie obciążających lokalną magistralę pamięciową akceleratora jest dostęp do tekstur. Są to, co prawda wyłącznie cykle odczytu, ale za to występujące w dużej liczbie; przy aktywnej filtracji trilinearnej trzeba wczytywać parametry 8 tekseli na każdy piksel obrazu. śrocesory wyposażone w podwójne potoki przetwarzania (kompletne lub jedynie jednostki teksturujące) generują oczywiście dodatkowe obciążenie. śrojektanci akceleratorów od dawna pracują nad różnymi sposobami optymalizacji architektury i zwiększenia wydajności pamięci.
Spore rezerwy drzemią w samej organizacji pamięci, a zwłaszcza wyrafinowanym rozlokowaniu map bitowych. Tekstury układane są często w pozornie nielogicznej formie, która gwarantuje jednak szybszy dostęp do kolejnych tekseli bez konieczności zmiany wiersza. Duże, kwadratowe obszary tekstury składające się z większej liczby logicznych linii złożone są fizycznie w jednym wierszu pamięci. Cykl dostępu ulega znacznemu skróceniu, bowiem pamięć może przejść w tryb pracy Burst, a przygotowanie kolejnego adresu obejmuje jedynie modyfikację kolumny.
śrofesjonalne akceleratory 3D dysponują często lokalną pamięcią pośrednią typu Cache, w której przechowuje się spory fragment aktualnie przetwarzanej mapy bitowej. Duże oszczędności przynosi sam sposób kodowania danych, np. przejście z przestrzeni RGB na YUV. W zależności od wymagań odnośnie jakości można pozwolić sobie na ograniczenie formatu danych; zamiast przeznaczać po jednym bajcie na każdą składową koloru, można przejść do jednego z trybów oszczędnościowych: RGB-5652, RGBA-4444 lub RGBA-5551. śrocesor teksturujący tłumaczy formaty tego typu na swój wewnętrzny format RGBA-8888, w którym dokonuje wszelkich operacji.
Aspekty ekonomiczne zadecydowały, iż akceleratory wcześniejszych generacji wyposażane były w 64-bitową szynę komunikacyjną. śołowa jej szerokości przeznaczana była na komunikację z pamięcią obrazu, a reszta łączyła kontroler z pamięcią tekstur. Układy wyższej klasy posiadały po dwie niezależne magistrale pamięciowe, każda o szerokości 64 bitów.
Warte wspomnienia jest też ciekawe rozwiązanie, umożliwiające bardziej efektywne wykorzystanie pamięci. śrezentowany tu system kompresji tekstur (S3TC) zaproponowany został przez firmę S3 i wprowadzony przez Microsoft do biblioteki DirectX 6.0. Żelazna reguła mówiąca, iż pamięci jest zawsze za mało, obowiązuje naturalnie i w tym względzie. Osiągane efekty wizualne są tym lepsze, im większa jest rozdzielczość map bitowych, którymi posługuje się procesor tekstur. Obiekt teksturowany mapą o rozmiarach 512x512 wydaje się obserwatorowi znacznie bardziej realistyczny, niż gdyby był pokrywany tym samym wzorem, ale o rozdzielczości 64x64. Zapotrzebowanie na pamięć rośnie dodatkowo w systemach posługujących się mapowaniem MIś. Każda z map bitowych przechowywana być musi w kilku lub kilkunastu wstępnie przefiltrowanych rozmiarach.
Właśnie temu stale rosnącemu zapotrzebowaniu na tekstury przychodzi z pomocą s S3TC. Stosowany w nim mechanizm umożliwia osiągnięcie sześciokrotnego v czynnika kompresji (przy założeniu, że produktem wejściowym była mapa bitowa oznaczająca 24 bity na piksel, czyli w formacie RGB-888). Algorytm oferuje 2 m kompresji. W trybie podstawowym przeznaczane są po 4 bity na każdy kodowany 1 W modelu drugim generowany jest strumień wyjściowy o podwójnej szerokości.
Algorytm kompresji nie koduje całej tekstury równocześnie, lecz dzieli ją wstępie bloki o rozmiarach 4x4 i w takich porcjach przetwarza. W obrębie bloku analizowany jest kolor każdego teksela w celu wydzielenia dwóch dominujących kolorów bazowych środuktem wyjściowym mechanizmu kompresji są dwie struktury danych, kodowana (wyjściowa) mapa bitowa oraz paleta kolorów (Texture śalette Lookup).
śrzetworzony blok wejściowy stanowi teraz zestaw indeksów do palety kolorów. 1 jest czterowierszową tablicą zawierającą w sumie cztery kolory, dwa bazowe i dwa p<>
Rodzaje pamięci kart graficznych
Technika podwójnego buforowania (Double Buffering) umożliwia wprawdzie bardziej racjonalne wykorzystanie mocy obliczeniowej akceleratora i wpływa na płynną prezentacje obrazu, ale stanowi też dodatkowe obciążenie dla magistrali pamięciowej (przeplatające się cykle zapisu i odczytu). Szereg naprzemiennych cykli R/W generowany jest w wyniku komunikacji z buforem Z. Dostępu tego typu nie lubią w szczególności pamięci SDRAM i SGRAM, które osiągają swoje szczytowe parametry w długich sekwencyjnych cyklach. Każde przełączenie buforów (Back na Front i odwrotnie) to szereg operacji zapisu, wymuszających zerowanie pamięci obrazu i inicjujących bufor Z wartością +.
Maksymalna przepustowość magistrali ograniczona jest przez przyjętą architekturę (szerokość) oraz typ pamięci. Jest to limit teoretyczny, którego nie da się przekroczyć, a wartości osiągane w praktyce zawsze leżą poniżej. śarametr ten wpływa na ograniczenie stopnia złożoności przedstawianych scen, ilości trójkątów elementarnych, rodzaju efektów świetlnych, sposobu teksturowania, aktywowanych filtrów itp. śodwyższenie dowolnego z tych czynników musi owocować obniżeniem częstotliwości odtwarzania obrazu. Jedyne wyjście z tego impasu oferują (przynajmniej na jakiś czas) nowe i coraz to szybsze typy pamięci, oszczędna nią gospodarka, a często nawet pewne sztuczki ograniczające pasmo przenoszenia.
Do jednej z nich należy tzw. rasteryzacja. Jądro akceleratora 3D przeprowadza obliczenia kolorów z dokładnością do 32 bitów. Aby zredukować szerokość zajmowanego pasma, pis obliczonych wartości (do pamięci graficznej) odbywa się jednak w trybie 16-bitow.
Oszczędności mają naturalnie swoje ujemne strony. Niektóre zabiegi są niestety natomiast wykrywane przez nasz zmysł wzroku. Oko ludzkie wyłapuje przejścia mię kolorami i widzi w tym miejscu nie istniejące w gruncie rzeczy linie podziału (Mc -Banding). W takich krytycznych obszarach procesor musi rozmazywać nieco ol (Dithering), bowiem oko ludzkie jest mniej czułe na barwne szumy niż na wyraźne gra międzykolorowe. Rozmycie linii uzyskuje się poprzez nieregularne domieszki interpolowanych kolorów pośrednich.
śamięci graficzne przeszły dosyć długą drogę rozwojową, a prace nad ich udoskonalaniem trwają nieprzerwanie. Oto krótki przegląd stosowanych dotychczas typów:
DRAM
Elementarna komórka pamięci realizowana jest za pomocą pary złożonej z jednego 1 tranzystora i kondensatora. Komórki zgrupowane są w pola, a dostęp do pojedynczego odbywa się poprzez wybranie adresu wiersza i kolumny. W trybie przyspieszonym I (Fast śage Modę) wystarczy podawać adresy kolumn przy niezmiennym adresie wie, co daje skrócony o połowę czas dostępu w stosunku do pełnego adresowania. DRAM jest prekursorem w grupie pamięci dynamicznych i wywodzi się z czasów pierwszych komputerów śC. Stosowana jest (z małymi modyfikacjami) do dnia dzisiejszego jako pamięć operacyjna, o czym decydują jednak inne kryteria. Ten standardowy pamięci nie jest obecnie w stanie sprostać wymaganiom stawianym przez aplikacje multimedialne.
EDO i BEDO DRAM
Stanowi odmianę pamięci DRAM i udostępnia pasmo nieco powyżej 200 MB/s. śodczas odczytu dane utrzymywane są na wyjściu aż do momentu, gdy pole pamięci gotów* do przekazania następnego słowa. W ten sposób kontroler graficzny może przygotować; się do następnego cyklu odczytu, będąc jeszcze w trakcie przejmowania danych z c poprzedniego. Grupowanie następujących po sobie cykli (śipeline) jest podstawą j w stylu Burst (stąd wywodzi się nazwa Burst EDO, BEDO DRAM). Dopiero ten na czasie umożliwił taktowanie pamięci bez cykli oczekiwania, tzn. każdy cykl z< 4x16 =" 64">
O ile pamięci EDO stosowane były bardzo powszechnie, typ BEDO umarł śmiercią naturalną, nie doczekawszy się powszechnej akceptacji.
SDRAM
Klasyczne układy pamięciowe ORAM wymagają podawania z zewnątrz precyzyjnie uformowanych sygnałów RAS i CAS (Row Address Strobe, Column Address Strobe). śamięci synchroniczne mają własny kontroler, przetwarzający impulsy zegarowe na niezbędne sygnały sterujące (porównaj rozdział 3.)- Zmniejsza to negatywny wpływ wszelkich zjawisk o podłożu falowym i elektromagnetycznym oraz umożliwia podwyższenie prędkości taktowania.
Bloki pamięci SDRAM i SGRAM organizowane są zwykle w banki, które mogą być obsługiwane naprzemiennie (Interlecwe). W ten sposób każdy z nich może znajdować się w innej fazie tej samej operacji (procesy zachodzą na siebie w czasie).
SGRAM
Niestosowana już dziś odmiana synchronicznej pamięci SDRAM, która cechowała się dodatkowym trybem pracy blokowej przy zapisie {Błock Write). śojedyncze układy pamięci miały szerokość 32 bitów, co stanowiło korzystny czynnik przy obsadzie 2-4 MB. Częstotliwość zegara taktującego sięgała 100 MHz.
MDRAM
śamięci Multibank-DRAM należały do grupy synchronicznych układów DRAM. W odróżnieniu od SDRAM i SGRAM, gdzie w trybie burst współpracowały ze sobą najwyżej 2 banki, mamy tu do czynienia z przypadkiem nakładania się na siebie 8 banków. pamięć tego typu wytwarzana była w zasadzie przez jedną tylko firmę (Mosys). Bazowała na logicznych jednostkach pamięci 256 kB, każda po 8 banków 32 kB. Na rynku powszechne były układy 1 MB, integrujące w sobie cztery jednostki pamięci.
Technologia ta umożliwiała (w skali laboratoryjnej) taktowanie zegarem 100-125 MHz, ale rozrzut parametrów i niedoskonałość wykonania elementów w produkcji masowej ograniczał częstotliwość do 85 MHz. Z pamięcią MDRAM współpracował kontroler ET-6000, będący dziełem firmy Tseng.
Fizyczna szerokość magistrali wewnętrznej kontrolera ET-6000 wynosiła w zasadzie 32 bity, ale jej organizacja była dosyć nietypowa. Sterownik wymieniał dane z pamięcią przez jeden z dwóch portów o szerokości 16 bitów. Każdy z nich wyprowadzał multipleksowaną szynę komunikacyjną, którą przesyłane były adresy i dane. Szyny taktowano sygnałem zegarowym pamięci (ok. 100 MHz), a przesyłanie odbywało się zarówno podczas narastającego, jak i opadającego zbocza impulsu zegara (DDR). Szczytowa przepustowość takiej szyny osiągała, więc wartość około 400 MB/s (w przeliczeniu na jeden układ MDRAM). Pamięć MDRAM, podobnie jak wiele innych rozwiązań, przeszła już do historii.
V-RAM
Specjalny typ pamięci opracowany przez firmę Texas Instruments. Skrót V-RAM (Video--RAM) nie oddaje w pełni istoty sprawy. Z punktu widzenia kontrolera graficznego układy pamięci V-RAM zachowują się jak normalne pamięci DRAM. Osiągane r>asmo przenoszenia przy zapisie magistralą 64-bitową nie przekraczało 200 MB/s. Ich szczególną był niezależny port wyjściowy prowadzący do przetwornika RAIV Transfer na tym odcinku osiągał 360 MB/s, a kontroler nie musiał tracić cykli zegara na wytworzenie sygnału dla monitora. Nie występowało tu, charakterystyczne dla kich innych typów pamięci, zjawisko stopniowego blokowania ograniczonego p pasma przepustowego magistrali w miarę wzrostu rozdzielczości i ilości odtwarzanych kolorów.
Można, więc było zachować wysoką (lub, co najmniej ergonomiczną) częste odświeżania ekranu przy pracy w trybach o wysokiej rozdzielczości rzędu 1600x Wbrew powszechnie panującej opinii, pobór danych z portu wyjściowego nie był całkowicie niezależny od cykli zapisu. Odczyt pamięci V-RAM przebiega według następującego algorytmu:
Cykl inicjowany jest przez kontroler, który adresuje punkt początkowy żądanej obszaru.Układ V-RAM wyprowadza automatycznie bit po bicie zawartość kolejnych komórek tego obszaru do specjalnego rejestru przesuwnego. Będące do dyspozycji w powyższym rejestrze dane mogą być pobierane przez przetwornik RAM-DAC.Do wyczerpania zawartości rejestru pamięć może być zapisywana. W tym sens możliwy jest jednoczesny zapis i odczyt. śamięci V-RAM obciążone były opłatami licencyjnymi na rzecz firmy Texas Instrument, przez co stały się zbyt drogie dla rynku powszechnego konsumenta.
WRAM
Window RAM stanowił wariant V-RAM, poszerzony o pewne dodatkowo analizowane sprzętowo funkcje blokowe (Aligned Move i Fill). Układy tego typu v rżane były wyłącznie przez firmę Samsung i montowane na wczesnych wersjach (Millenium-1) firmy Matrox.
DDR-SDRAM
Większość współczesnych kart graficznych wyższej klasy wyposażona jest w p DDR-SDRAM (Double Ratę SDRAM), której przewaga nad zwykłymi pamięciach chronicznymi leży w głównie w szerokości pasma dostępu -- w jednym cyklu impulsu zegarowego mają miejsce dwa transfery (jeden dla opadającego, a drugi dla narasta zbocza zegara).
